فهیمه قائمی زاده

اکثر کلون های سیر (آلیوم ساتیوم) غیر گلده و عقیم بوده و به صورت غیر جنسی تکثیر می شوند. با این حال برخی از کلون ها، گلده بوده و انواع زایا تا حدودی در بین آن ها یافت می شود. درک صحیح از الگوی بیان ژن های کنترل کننده گلدهی در ژنژنوتیپ-های گلده و زایای سیر، روند برنامه های اصلاحی آن ها را بهبود می بخشد. بدین منظور الگوی زمانی و مکانی بیان ژن های محرک زمان گلدهی (4، 2، FT1، SOC1 و LFY)، ژن های هویت مریستم گل ( LFY و 2، API) و ژن های هویت اندام گل (API-3، PI، AG، STK و 3، SEPI) در اندام های مختلف رویشی و زایشی همگروه های گلده، نیمه گلده و غیر گلده سیر ایرانی با روش ریل تایم پی سی آر ارزیابی شد. براساس نتایج به دست آمده، FT2 ابتدا در برگ هر سه همگروه و سپس در مریستم انتهایی سیر گلده و نیمه گلده بیان شد. بیشترین میزان بیان نسبی این ژن در مریستم انتهایی سیر گلده در 16 هفاه پس از کشت مشاهده شد و 69/1 برابر سیر نیمه گلده بود. بیان نسبی FT2 در گل آذین بالغ سیر گلده و نیمه گلده و گل های سیر گلده نیز به طور معنی داری افزایش یافت. FT4 تنها در سوخ و FT1 در گل آذین و گل های سیر گلده بیان شد. بیشترین میزان بیان نسبی SOCI در 12 هفته پس از کشت در مریستم سیر گلده مشاهده شد و بیان نسبی آن در مقایسه با سیر نیمه گلده و غیر گلده به ترتیب 27/11 و 41/18 برابر بود. این ژن در گل آذین سیر گلده و نیمه گلده نیز بیان شد. بیان نسبی LFY کمی زودتر از ژن های SOCI و FT2 (هشت هفته پس از کشت) در مریستم سیر گلده به بیشترین میزان خود رسید و بیان آن به ترتیب 17/3 و 01/20 برابر سیر نیمه گلده و غیر گلده بود. با توجه به افزایش بیان نسبی ژن های SOCI و LFY در محدوده زمانی انتقال مریستم از فاز رویشی به زایشی و تفاوت مورفولوژیکی مشاهده شده از لحاظ تشکیل ساقه گلدهنده در بین همگروه ها، به نظر می رسد این ژن ها به عنوان ژن محرک زمان گلدهی منجر به القا گلدهی در هر سه همگروه می شوند. اما سطوح پایین بیان آن ها در سیر نیمه گلده از بولتیگ طبیعی جلوگیری کرده و در سیر غیر گلده مانع از بولتینگ می شود. همچنین با توجه به بیان ژن FT2 در مرحله القا گلدهی در مریستم سیر گلده و نیمه گلده و با توجه به تفاوت مورفولوژیکی مشاهده شده در بولتینگ این همگروه ها، احتمالا این ژن در القا گلدهی در هر دو همگروه موثر است. اما سطوح پایین بیان آن