Jalal Soltani

با توجه به گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی دهه‌های اخیر، تنش های غیرزیستی از مسائل اصلی تأثیرگذار بر میزان عملکرد گیاهان زراعی در سطح جهان بوده، و یافتن روش‌های جدید برای کاهش این تنش‌ها ضروری است. امروزه کاربرد میکروارگانیسم‌های اندوفیت در کاهش تنش های محیطی مانند شوری، به یک راهکار جهانی تبدیل شده است. باکتری‌های اندوفیت میتوانند رابطه همزیستی داخلی با گیاه برقرار نموده و سبب مقاومت بیشتر گیاهان نسبت به تنش‌های محیطی شوند. برهمین اساس، در پژوهش حاضر به شناسایی باکتریهای اندوفیت هالوفیت گرامینه‌های وحشی بومی استان هرمزگان ایران و تاثیر آنها بر تحمل تنش شوری در گندم زراعی پرداخته شده است. طی مهرماه 1397 جداسازی اندوفیت-های باکتریایی از هفت گونه گیاه بومی تیره گرامینه (پوآسه) در خط ساحلی استان هرمزگان، شامل Aeloropus lagopoides ، Aeloropus litiralis، Chryzopogon aucheri، Cymbopogon olivieri،Desmostachya sp. ، Halopayrum mucronatum و Sporbuls arabicus انجام شد. از 790 قطعه گیاهی کشت شده 353 باکتری اندوفیت جداسازی گردید، که 90 استرین توانایی تحمل NaCl در غلظت 5/2 مولار را داشتند، و از این تعداد 40 استرین اثرات ضد قارچی علیه Fusarium oxysporum نشان دادند. شناسایی ملکولی 40 استرین هالوفیت با استفاده از پرایمرهای 16S rDNA نشان داد که باکتری‌های جداشده متعلق به جنس‌های گرم‌مثبت Bacillus ( رده Bacilli ، خانواده Bacillaceae )، Leucobacter و Microbacterium ( رده Actinomycetia ، خانوادهMicrobacteriaceae) و جنس‌‌های گرم-منفی Ochrobactrum (رده Alphaproteobacteria ، خانواده Brucellaceae), Alcaligenes (رده Betaproteobacteria ، خانواده Alcaligenaceae) و Stenotrophomonas ( رده Gammaproteobacteria، خانواده Xanthomonadaceae) بودند. اثرات ضد قارچی اندوفیت‌های مذکور بر اساس کشت سه نقطه‌ای و کشت مواد فرار علیه قارچ Fusarium oxysporum نشان داد که استرین‌های متعلق به جنس‌های Alcaligenes، Bacillus و Stenotrophomonas قویتر از دیگران عمل کردند. متابولیت‌های برون‌سلولی استرین‌های Alcaligenesو Bacillus اثر بازدارندگی از رشد قارچ Fusarium oxysporumو باکتری Xanthomonas translucens داشتند. آزمون برهمکنش اندوفیت‌های باکتریایی و گندم (رقم دیم سرداری‌) تحت تنش شوری (آبیاری با آب شور 5/2 میلی مولار) در شرایط آزمایشگاهی نشان داد که از بین 18 نمونه برتر که به بذرهای گندم تلقیح شدند، 5 استرین از Bacillus بیشترین تاثیر را در جوانه زنی ، طول ریشه و طول ساقه‌چه در گیاه گندم تحت تنش شوری داشتند. از این 5 استرین در آزمون توانایی اندوفیت باکتریایی در بهبود رشد و القای تحمل به تنش شوری (7/2 دسی زیمنس خاک) روی گیاه گندم در شرایط گلخانه ای هم استفاده گردید. نتایج نشان داد که Bacillus licheniformis strain Ba38، بیشترین تاثیر را بر میزان طول ریشه و طول برگ داشته است و Bacillus sp. strain B21 بیشترین درصد جوانه زنی (67/96 درصد) را ایجاد نموده و همچنین منجر به بیشترین میزان وزن‌تر و خشک برگ و ریشه گردید. در شرایط بدون تنش هردو اندوفیت باعث افزایش فنل ریشه شدند و Bacillus licheniformis strain Ba38 بیشترین تاثیر را داشت. در شرایط تنش شوری فقط Bacillus sp. strain B21 توانست میزان فنل ریشه را نسبت به شاهد افزایش دهد. با اینحال، هم در شرایط بدون تنش و هم در شرایط تنش هردو اندوفیت باعث افزایش فنل برگ شدند. همچنین، در شرایط بدون تنش هردو اندوفیت باعث افزایش فلاونوئید ریشه شدند و Bacillus licheniformis strain Ba38 بیشترین تاثیر را داشت. اما در شرایط تنش فقط Bacillus sp. strain B21 توانست میزان فلاونوئید ریشه را نسبت به شاهد افزایش دهد. در شرایط بدون تنش و تنش هردو اندوفیت باعث افزایش فلاونوئید برگ شدند. بررسی امکان کنترل بیماری نواری غلات (ناشی از Xanthomonas transluscens) توسط Bacillus sp. strain B21 و Bacillus licheniformis strain Ba38 روی گیاه گندم نشان داد که کاربرد این اندوفیت‌ها مانع کاهش علائم بیماری نشد. در مجموع، پژوهش حاضر نشان دهنده غنای اندوفیتی گرامینه‌های وحشی خط ساحلی هرمزگان بوده، و اینکه اندوفیت های مذکور تحمل بالایی به شوری داشته و می‌توانند در برهمکنش با گرامینه‌های زراعی، همچون گندم، باعث بهبود رشد و تحمل تنش شوری شوند.

اندوفیت‌ها میکروارگانیسم‌هایی هستند که حداقل یک مرحله از چرخه زندگی خود را درون گیاهان بدون ایجاد علائم بیماری سپری می‌کنند. پژوهش حاضر به منظور شناسایی و بررسی تنوع اندوفیت‌های موجود در گیاه کَبَر انجام شد. نمونه‌برداری از 15 منطقه کشور انجام شد. از هر منطقه چهار گیاه (شامل برگ، ساقه، ریشه و میوه) انتخاب شد. نمونه‌ها پس از ضدعفونی سطحی بر روی محیط‌های کشت عمومی قرار گرفتند و اندوفیت‌ها خالص‌سازی شدند. در مجموع 72 جدایه قارچی به دست آمد، که در 6 رده و 10 جنس قرار گرفتند. بین جدایه‌ها 83/95 درصد متعلق به شاخه Ascomycota بودند. در این پژوهش گونه‌های Alternaria alternata و Aspergillus tubingensis بیشترین فراوانی را داشتند. حدود نیمی از قارچ‌های اندوفیت (25/49%) از دو منطقه خداآفرین و آب-‌بَر جدا شده بودند که به نظر می‌رسد حضور قارچ‌های اندوفیت در مناطق سردتر و کوهستانی بیشتر است. همچنین میزان کل درصد کلونیزاسیون اندوفیت قارچی و باکتریایی در گیاه کبر به ترتیب 25/11 و 50/37 درصد بود که بیشترین درصد قارچ در ریشه (00/50 درصد) و کمترین در میوه (17/4 درصد) مشاهده شد، که احتمال تأثیر همزیستی قارچ‌های خاکزی در مجاورت ریشه را بیشتر نمایان می‌سازد. از میان گونه‌های جداسازی شده گونه‌های Chaetomium globosum، Diaporthe foeniculina، Mucor circinelloides و Stemphylium vesicarium برای اولین بار از ایران و گونه‌ها‌ی قارچی شناسایی شده برای اولین بار در دنیا به عنوان قارچ اندوفیت گیاه کبر گزارش می‌شوند. در این پژوهش 93 ایزوله باکتری بازیابی شد و در نهایت، 18 ایزوله شناسایی شد. اکثر باکتری‌های اندوفیت جدا شده مؤثر بر Fusarium oxysporum، Rhizoctonia solani و Sclerotinia sclerotiorum مربوط به منطقه دهلران (ایلام) بود. اکثر سویه‌های زیست فعال مؤثر بر پاتوژن‌های مورد مطالعه متعلق به B. subtilis (CSI4) و S. rhizophila (CSZ10) بودند. از بین قارچ‌های اندوفیت جدا شده تنها دو قارچ (Alternaria alternata M28 و Paecilomyces maximus) قادر به تولید فلاونوئید روتین بودند. نتایج نشان داد که تولید روتین در بافت میسلیوم بیشتر از محیط خارج سلولی بود؛ به طوری که در A. alternata M28 و P. maximus به ترتیب حدود 5/67 و 56/5 برابر روتین در میسلیوم تولید شد. همچنین در بین باکتری‌ها به ترتیب 13 و 14 باکتری اندوفیت قادر به تولید روتین و کوئرستین بودند که بیشترین آن Aeromonas Sp. MB13 و کمترین در Alcaligenes faecalis MB3 مشاهده شد. این یافته‌ها می‌تواند برای کشاورزی، داروسازی، پزشکی و صنایع بیولوژیکی و بیوتکنولوژیکی مفید باشد.

تغییرات اقلیمی یک موضوع مهم در میان مشکلات جدی نوظهور است که در چند دهه اخیر توجه جهانی را به خود جلب کرده است. با تغییرات آب و هوایی، تولید محصولات زراعی در سراسر جهان به طور جدی تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفته است. در این راستا، از فناوری های مختلفی از جمله اصلاح سنتی و مهندسی ژنتیک برای مقابله با تنش خشکی استفاده می شود. با این حال، برهمکنش بین گیاهان و باکتری های اندوفیت به عنوان عصر جالبی از دانش پدیدار شد که می توان از آن برای شیوه های جدید کشاورزی استفاده کرد. باکتری های اندوفیتی که در بافت های گیاهی زنده می مانند، یکی از مناسب ترین فناوری ها برای بهبود رشد و عملکرد گیاه در شرایط خشکی هستند. بذرها در پاییز 1397 در گروه زیست شناسی، دانشکده علوم دانشگاه بوعلی سینا، در شرایط گلخانه ای با رطوبت 60 درصد، در دمای 20-25 درجه سانتی گراد و دوره نوری طبیعی کاشته شدند. گلدان ها در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در سه تکرار در هر تیمار و سه بوته در هر گلدان قرار گرفتند. هدف از این مطالعه بررسی اثر تیمار باکتری باسیلوس سوبتیلیس سویه PB726 بر ویژگی های آناتومیکی، گامتوژنز و رونوشت گیاه گندم (Triticum aestivum L.) رشد یافته در سه سطح تنش آبی (خشکی) 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی بود. آبیاری نهال گندم با مقدار آب کمتر از ظرفیت کشاورزی، بر مراحل رشد گامتوژنز در گندم تأثیر گذاشت و بسته به شدت خشکی و با افزایش آن، شدت ناهنجاری ها افزایش یافت. مثلاً سبب تحلیل دیواره بساک و سلول های میکروسپور در مراحل مختلف نموی، کاهش باروری دانه های گرده، دانه های تتراد و گرده جدا نشده، که احتمالاً توسط یک ماده پولن کیت مانند به هم چسبیده بودند، شد. پارامترهای آناتومی که در ریشه، ساقه و برگ مورد ارزیابی قرار گرفت شامل، ابعاد دستجات آوندی، قطر آوند چوبی، مساحت فلوئم، تخلخل، تعداد لایه و ضخامت بافت اسکلرانشیم و همچنین ضخامت اپیدرم بود. نتایج به دست آمده نشان داد که تنش آب در سطوح مختلف ظرفیت زراعی سبب کاهش تقریبا تمام مقادیر پارامترهای آناتومیکی مورد بررسی شد. درحالی که گیاهان تیمار شده با باکتری Bacillus subtilis، به طور معنی داری مقادیر بیشتر صفات آناتومیکی اندازه گیری شده را افزایش داد. نتایج ترنسکریپتوم نشان داد که، در آنالیز غنی سازی تعداد 151 مسیر هستی شناسی ژنی مرتبط با فرایند بیولوژیکی به طور

مقدمه و هدف: گندم (Triticum aestivum L.) اساسی‌ترین محصول در الگوی غذایی ایرانیان است. تنش شوری یکی از عوامل محیطی محدود کننده رشد و نمو در گیاهان می‌باشد که بر گیاهان اثر منفی دارد. به منظور بررسی اثرات شوری، باکتری اندوفیت و برهم‌کنش بر فاکتورهای رشد، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی و انباشت عناصر سدیم و پتاسیم این پژوهش بر روی دو رقم تجارتی گندم دیم نان (میهن و حیدری) در مرحله گیاهچه انجام شد. مواد و روش‌ها: در غیاب و حضور باکتری اندوفیت باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtilis POE26) آزمایشی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل شوری در 6 سطح (صفر، 15، 30، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلرید سدیم)، رقم در 2 سطح (میهن و حیدری) و باکتری در 2 سطح (عدم حضور و حضور) بودند. پس از تلقیح جوانه‌های گندم با باکتری، جوانه‌ها در شرایط آزمایشگاهی کنترل‌شده در گلدان کاشته و با محلول غذایی هوگلند حاوی 6 سطح مختلف کلرید سدیم (NaCl) آبیاری شدند. بررسی صفات مورد نظر و غلظت عناصر سدیم و پتاسیم(به روش جذب اتمی) انجام شد و نتایج با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و آزمون‌های آماری مناسب بررسی شدند. نتایج: با بررسی مشخصه‌های مورد اندازه‌گیری مشخص شد در نبود باکتری از نظر صفات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک تاثیر متقابل رقم و سطوح شوری به ویژه در مورد شاخص‌های آنتی‌اکسیدانی و محتوای اکسین معنی‌دار بود و از نظر همگی پارامترهای رشد، تاثیر متقابل رقم و سطوح شوری نیز معنی‌دار بود و رقم میهن حساستر از رقم حیدری بود. نتایج نشان داد که تیمار با باکتری باسیلوس سوبتیلیس سویه POE26 باعث بهبود صفات موثر در مقاومت در برابر شوری(مانند وزن خشک، محتوای MDA، محتوای کلروفیل a، توان جاروب رادیکال آزاد DPPH) رقم‌های گندم مورد مطالعه به ویژه در سطوح متوسط تنش شوری(50 تا 100 میلی‌مولار) نسبت به گروه کنترل شد. با تایید تولید IAA توسط این سویه POE26 باسیلوس سوبتیلیس، می توان این سویه را یک سویه تولید کننده اکسین با استفاده از اسیدآمینه تریپتوفان تلقی کرد. نتیجه‌گیری: با توجه به این که در هر دو رقم میهن و حیدری در رابطه با عنصر سدیم، فاکتور انتقال (TF) و ضریب انباشتگی زیستی (BF) بزرگتر از یک بودند، رقم‌های مورد بررسی نسبت به سدیم در تنش شوری مکانیسم انباشت را در پیش گرفته‌بودند و یک گیاه انباشتگر محسوب می‌شوند. با بررسی مشخصه‌های مورد اندازه‌گیری مانند پارامترهای رشد، محتوای رنگیزه‌ای و نسبت پتاسیم به سدیم و تجمع یون‌های سدیم در اندام هوایی، رقم حیدری نسبت به رقم میهن، در برابر تنش شوری مقاوم‌تر محسوب می‌شود. تاثیر مثبت استفاده از این باکتری به عنوان یک بهبود دهنده صفات در فاز رویشی در شرایط تنش شوری قابل توجه است.

مریم گلی (Salvia L.) گیاهی دارویی از تیره نعناعیان است که 58 گونه از آن در ایران رشد می کنند، که 17 گونه آن بومی ایران است. متابولیت های ثانویه دارویی مهم و عمده در گیاهان جنس مریم گلی شامل: گروه ترپن ها، دی ترپن ها (تانشینون I و II، کریپتوتانشینون،) و اسیدهای تری ترپنی (اورسولیک اسید، اولئانوئیک اسید و بتولینیک اسید) وگروه اسیدهای فنولی شامل رزمارینیک اسید و سالویالونیک اسید می باشد. مهمترین خاصیت تانشینون ها و اسیدهای تری ترپنی اثر ضد سرطانی و همچنین خاصیت ضد التهاب، ضد تومور، آنتی اکسیدان و تقویت کننده سیستم ایمنی است. بیشترین گزارشاتی که از فعالیت ضد سرطانی دی ترپن ها وجود دارد مربوط به تانشینون ها است. اخیراً با توجه به اهمیت و ارزش دارویی متابولیت های ثانوی موجود در مریم گلی، تلاش های متعددی جهت یافتن روش های جایگزین مناسب صورت گرفته که از جمله آنها می توان به کشت بافت و تولید میکروبی اشاره کرد. یکی از روش ها، یافتن اندوفیت های قارچی و باکتریائی است که بتوانند ترکیبات دارویی مشابه در گیاه را تولید کنند. اگرچه مطالعاتی برای ارزیابی و مقایسه تنوع فیتوشیمیایی تانشینون I و اسیدهای تری ترپنی صورت گرفته و همچنین مقایسه و ارزیابی مقدار این ترکیبات در اندام های مختلف گیاه در برخی از گونه های مریم گلی پژوهش شده، لیکن همه گونه ها را شامل نمی شود. بعلاوه تحقیقی در مورد اندوفیت های موجود در گونه های مریم گلی بومی ایران و امکان تولید این ترکیبات گیاهی توسط اندوفیت های همزیست صورت نگرفته است، بهمین دلیل پژوهش حاضر برآن بود تا این موضوعات را مورد کنکاش قرار دهد. همچنین بیان ژنهای کلیدی در بیوسنتز این ترکیبات در گیاه و قارچ های اندوفیت آن بررسی شد. لذا، نمونه هایی از اندام گل، برگ، ساقه و ریشه 20 گونه مریم گلی بومی ایران از سه منطقه با شرایط آب و هوایی متفاوت بدست آمد و محتوی تانشینون I و تری ترپنوئیدهای اورسولیک اسید، اولئانولیک اسید و بتولینیک اسید با استفاده از روش HPLC اندازه گیری شد. همچنین اندوفیت های قارچی و باکتریایی از گونه های گیاهی تحت بررسی جدا گردید که با استفاده از روش-های مورفولوژیکی و ملکولی شناسایی شدند.

باکتری‌های اندوفیت یکی از مهمترین ابزارهای توانمند در کنترل زیستی عوامل بیماری‌زای گیاهی و حفاظت گیاهان در برابر خسارت ناشی از آن‌ها هستند. در این بررسی ابتدا اقدام به جداسازی و شناسایی اندوفیت‌ها از نارنگی سیاهو شد. سپس بازدارندگی اندوفیت‌های جدا شده به صورت آزمایشگاهی و گلخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی قدرت بازدارندگی باکتری‌های اندوفیت جداسازی شده از باغ‌های نارنگی استان هرمزگان علیه عامل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه، ناشی از شبه قارچ‌هایPhytophthora nicotianae و Phytophthora citrophthora در شرایط آزمایشگاه (طرح کاملاً تصادفی) و گلخانه‌ (آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی) با سه تکرار انجام شد. صفات وزن تر و خشک ساقه و ریشه، طول ساقه و ریشه و پارامترهای مختلف مانند فعالیت آنزیم‌ها، مقدار پروتئین، کلروفیل کل، کاروتنوئید، کربوهیدرات، اکسیداسیون اسیدهای چرب و شاخص خسارت مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش، 17 جدایه باکتری‌های اندوفیت، با استفاده از ژن S rDNA16 شناسایی شد و توالی ژن S rDNA16با طول تقریبی bp1200 این سه جدایه با توالی‌ گونه‌هایی از جنس‌های Kytococcus schroeteri، Paracrauroccus sp. وPsychrobacillus psychrodurance به میزان 99 درصد شباهت نشان داد. در شرایط آزمایشگاهی مشخص شد که از بین 17 جدایه باکتری‌ اندوفیت، 3 جدایه قدرت بازدارندگی معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد داشتند. در شرایط گلخانه نیز باکتری‌های اندوفیت تلقیح و مستقر شده در پایه بکرایی شدت بیماری گموز را در شرایط حضور بیمارگر P. nicotianae، 77 درصد و در شرایط حضور بیمارگرP. citrophthora، 70 درصد و در شرایط حضور هر دو بیمارگر 70 درصد نسبت به شاهد کاهش دادند. در آزمایش گلخانه‌ای مقایسه میانگین‌ها نشان داد که وزن تر ساقه و ریشه و طول ساقه تحت برهمکنش باکتری‌های اندوفیت و عامل بیمارگر نسبت به شاهد افزایش یافت. همچنین تحلیل آماری نشان داد که محتوای مالون آلدئید (MDA) و شاخص خسارت (Id) تحت عامل بیمارگر افزایش یافت و در گیاهان تلقیح شده با باکتری اندوفیت نسبت به گیاهان شاهد کاهش یافت. فعالیت‌های سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، گایاکول پراکسیداز (POD) و کاتالاز (CAT) در پاسخ به حضور بیمارگر و تلقیح باکتری اندوفیت به طور معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد افزایش بافت. میزان پروتئین، کربوهیدرات، کلروفیل کل و کاروتنوئید در حضور تلقیح با باکتری‌های اندوفیت افزایش یافت. به طورکلی باکتری‌های اندوفیت Kytococcus schroeteri)، Paracrauroccus sp. وPsychrobacillus psychrodurance به صورت مجزا و ترکیبی) را می‌توان به عنوان یک ابزار کارآمد برای کنترل زیستی عامل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه در پایه بکرایی پیشنهاد کرد.

نه های خانواده Phytoseiidae با بیش از 2798 گونه و تقریباً 15درصد از کل گونه های راسته (Mesostigmata G. Canestrini, 1891) یکی از شناخته شده ترین خانواده میان استیگمایان می باشد. امروزه تعداد زیادی از گونه های این خانواده در کنترل کنه تارتن و حشرات ریز از جمله تخم های سفید بالک وتریپس ها بکارگرفته می-شوند. برخی از افراد این خانواده از مهم ترین دشمنان طبیعی بوده که به صورت تجاری تولید می شوند. تا سال 2016حدود 85 گونه از این کنه ها در ایران شناسایی شده بود. در این مطالعه تاکسونومی مولکولی و پرورش یکی از گونه های رایج بررسی شد ابتدا پنج روش استخراجDNA از کنه های فیتوزئیده با هم مقایسه و بهترین روش بر پایه CTAB معرفی گردید. سپس فیلوژنی جغرافیایی پنج منطقه از ایران شامل همدان، اراک، محلات، خمین و ساوه و برای پنج جدایه از Typhlodromus bagdasarjani Wainstein &Arutunjan روی سیب بررسی شدند. همچنین دو گونه فیتوزئیده از زنجان و سه گونه از استان مرکزی و کنه تارتن دو نقطه ای با مارکر های ITS1، 12S و COI ارزیابی شدند. همچنین گونه رایجAmblyseius swirskii (Athias-Henriot) با سه میزبان کنه تارتن، کنه میوه خشک و سفیدبالک گلخانه پرورش داده و جدول زندگی و پارامترهای دموگرافی آنها محاسبه گردید. نتیجاً آنکه جدایه های همدان، اراک و محلات در یک زیر گروه و جدایه های خمین و ساوه در یک زیرگروه مجزا بوده ولی همه آنها در گونهT. bagdasarjani قرار گرفتند. همچنین کنه A. swirskii برای کنترل تلفیقی کنه ها و آفات ریز در گلخانه های ایران پیشنهاد می شود. ولی گونه ی T. bagdasarjani با بیشترین فعالیت در باغات و فضای باز برای کنترل تلفیقی کنه های تارتن در باغات سیب و فضای باز معرفی می گردد.

قارچهای اندوفیت، قارچهایی هستندکه در بافتهای داخلیگیاهان زنده ساکن بوده، بدون اینکه باعث ایجاد هرگونه اثرات آشکار و منفی در میزبانهایشان شوند. این مطالعه به منظور جداسازی و شناسایی قارچ‌های اندوفیتی مستقر در برگ، ساقه، تنه و ریشه گیاه نارنگی (Citrus reticulata) و اثر این اندوفیت‌ها در تحمل به تنش خشکی در گیاه نارنگی انجام شد. برای انجام این‌کار، عمل نمونه-برداری به صورت فصلی در چهار منطقه جغرافیایی رشد نارنگی استان هرمزگان از جمله سیاهو، احمدی، سیخوران و رودان انجام شد. در مجموع، 702 جدایه قارچ از برگ، ساقه، تنه و ریشه درختان نارنگی جداسازی و به 26 مورفوتیپ متمایز تقسیم بندی شد. از توالی ناحیه ITS1-5.8S -ITS4 جهت شناسایی مولکولی و بررسی فیلوژنی قارچ‌های اندوفیت به دست آمده استفاده شد. Aureobasidium pullulans، Penicillium citrinum و Dothideomycetes sp. بیشترین جدایه بودند. تنه و برگ بالاترین و کمترین فراوانی کلونیزاسیون و غنای گونه‌های قارچ اندوفیتی را در تمام فصل نمونه‌گیری نشان دادند. نتایج نشان داد که فراوانی کلونیزاسیون اندوفیت ها در استان هرمزگان در پاییز بیشتر از بهار، زمستان و تابستان بود. شاخص های شانون-وینر (H) و سیمپسون با فصل نمونه-گیری و نوع بافت همبستگی معنی‌داری داشتند و حداکثر شاخص‌های شانون و سیمپسون (H '= 3.05 و D = 0.94) در نمونه های سیاهو یافت شد. به طور کلی، حداقل سه عامل توام با هم (فصل، محل و نوع بافت) نقش بارز در تعیین ترکیب اندوفیت قارچی گیاه نارنگی را دارند. به منظور بررسی اثر قارچ‌های اندوفیت در افزایش تحمل به خشکی در درختان نارنگی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش اثر سه گونه قارچ اندوفیت Dothideomycetes sp، Aureobasidium pullulans ، Penicillium citrinumو کاربرد توام آن‌ها در چهار سطح رطوبتی (2، 4، 6 و 8 روز یک بار) بر تخفیف سمیت ناشی از تنش خشکی در نارنگی روی پایه بکرایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تمام خصوصیات اندازه گیری شده تحت تاثیر سوء تنش خشکی قرار گرفتند. خصوصیات رشد گیاهان تلقیح شده، در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده در تمام سطوح رطوبتی به طور معنی‌داری بالاتر بود. براساس تحلیل آماری، تنش خشکی به طور چشمگیری باعث کاهش کلروفیل، میزان کاروتنوئید وکلروفیل فلورسانس (Fv/Fm) شد. علاوه بر این، کلروفیل فلورسانس (Fv/Fm) در گیاهان تلقیح شده با قارچ اندوفیت نسبت به گیاهان شاهد تحت تنش خشکی بیشتر بود. تنش خشکی به طور معنی‌داری محتوای مالون‌دی آدهید(MDA)، پراکسید هیدروژن ) (H2O2 و یون سوپراکسید (O2) را افزایش داد و باعث ایجاد تنش اکسیداتیو به لیپیدها گردید. با این حال، این پارامترها به طور قابل توجهی در گیاهان تحت تنش تلقیح شده با قارچ‌های اندوفیت کاهش یافت. فعالیت‌های سوپراکسید دیسموتاز SOD، آسکوربات پراکسیداز (APX) و گلوتاتیون ردوکتاز (GR) و سطوح آسکوربات (ASA) و گلوتاتیون (GSH) در پاسخ به تنش خشکی و تلقیح اندوفیت افزایش یافت. تنش خشکی به طور معنی داری باعث کاهش فعالیت کاتالاز (CAT)، مونودی‌هیدروآسکوربات‌ردوکتاز (MDHAR) و دی هیدروآسکوربات ردوکتاز (DHAR) شد. قارچ‌های اندوفیت به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش ناشی از تنش خشکی در فعالیت های CAT، MDHAR و DHAR را مهار و همچنین نسبت آسکوربات به دی هیدرو آسکوربات( (AsA/DHA و گلوتاتیون به گلوتاتیون دی‌سولفید (GSH/GSSG) را افزایش داد. به طور کلی، کلونیزاسیون با اندوفیت قارچی تحمل به خشکی را بهبود می‌بخشد و انباشت ROS را از طریق افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان و بهبود وضعیت آسکوربیت و گلوتاتیون کاهش می-دهد. همچنین میزان پرولین، پروتئین، آلفاتوکوفرول و هورمون‌های اکسین و جیبرلین تحت تاثیر تیمار قارچی افزایش یافت. در گیاهان تحت تنش، با افزایش دور آبیاری غلظت عناصر Mg ، P ، Ca و Fe کاهش یافته ولی میزان K،Mn و Zn افزایش یافت. با توجه به نتایج، یکی دیگر از دلایل اثرات محافظتی قارچ‌های اندوفیت می‌تواند به علت بهبود وضعیت تغذیه‌ای در گیاهان تحت تنش باشد. تلقیح با قارچ‌های اندوفیت در گیاهان تحت تنش باعث شد تظاهر ژن PIP1 و PIP2 نسبت به شاهد در همان سطح آبیاری کاهش یابد. بنابراین میتوان بر اساس نتایج حاصله چنین نتیجه گرفت که قارچ های اندوفیت توانایی تعدیل تنش کمبود آب را دارد، به طوری که با اعمال تیمار اندوفیت گیاهان تا حدی از شرایط تنش خارج شده و تظاهر ژن PIP1 و PIP2 را کاهش داده‌اند.