مريم ملك محمدي

محصولات انباري پس از برداشت در معرض حمله طيف گسترده اي از گونه هاي آفت انباري هستند، آلودگي به آفات انباري، افت كمي و كيفي محصول را در پي دارد. در صورت عدم استفاده از فن آوري هاي هاي نوين انبارداري، ميزان خسارت حشرات آفت به محصولات انباري بين 10 تا 40 درصد برآورد مي گردد (Upadhyay and Ahmad 2011). شب پره مديترانه اي آرد(Lepidoptera; Pyralidae) Ephestia kuhniella (Zeller) از مهمترين آفات محصولات و فراورده هاي غذايي انباري به شمار مي رود (Tuncbilek et al. 2009; Ben-Lalli et al. 2011). فضولات لاروي و تارهاي حاصل از فعاليت آنها، كاهش كيفي و كمي محصولات و مواد غذايي انباري را موجب مي گردد (Athanassiouet al., 2008; Johnson et al. 1997). كنترل آفات انباري، مستلزم استفاده گسترده از گروه هاي مختلف تركيبات حشره-كش از جمله ارگانوفسفات ها، پايرتروئيدها و فوميگانت ها (به ويژه فسفين و متيل برمايد) مي باشد (Kljajic and Peric, 2006; Islam et al., 2010). استفاده از گروه هاي مختلف تركيبات حشره كش جهت كنترل گونه هاي آفت در عين سادگي، كارايي و مقرون به صرفه بودن، مقاومت به حشره كش هاي مصرفي، اختلال دركنترل بيولوژيكي آفات، آلودگي هاي زيست محيطي، تاثير سوء برسلامت انسان و ديگر گونه هاي غيرهدف همانند بندپايان مفيد را در پي خواهد داشت (Islam et al., 2010; Ali et al., 2012). هدف بررسي حاضر ازريابي سميت تنفسي اسانس آويشن روي شب پره مديترانه اي آرد بوده است.

چكيده: مشكلات مربوط به استفاده از آفتكش ها نياز به آفتكش هاي زيست تخريب پذير و از نظر زيست محيطي و اكولوژيكي ايمن را برانگيخته است. آفتكش هاي زيستي مبتني بر اسانس ها (EOs) مي توانند جايگزين يا ابزار مكمل مفيدي در برنامه هاي كنترل آفات باشند. Habrobracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) به عنوان يك زنبور اكتوپارازيتوئيد كليدي، نقش ارزنده اي در برنامه هاي كنترل بيولوژيكي لاروهاي مختلف بالپولكداران آفت ايفا مي كند. به منظور بررسي اثرات زيركشنده ي اسانس Foeniculum vulgare Miller بر Habrobracon hebetor (Say) (Hymenoptera: Braconidae) در شرايط آزمايشگاهي دماي 2±27 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 70±5 درصد، تحت دوره نوري روشنايي:تاريكي 16: 8 ساعته، اسانس اين گونه ي گياهي با تقطير آب از نوع كلونجر استخراج شد. سميت تنفسي اسانس Foeniculum vulgare بر مرحله بالغ ماده H. hebetor در شرايط آزمايشگاهي مورد بررسي قرار گرفت. از گزينه Probit SPSS براي تجزيه و تحليل داده هاي غلظت-مرگ و مير و تخمين غلظت كشنده و زير كشنده استفاده شد. مرگ و مير پس از 24 ساعت ثبت و بر اساس مرگ و مير شاهد، با استفاده از فرمول ابوت تصحيح شد. اگر ميزان مرگ و مير كنترل بيش از 10 درصد بود، نتايج دور ريخته شد و زيست سنجي تكرار شد. مقادير LC50 و LC30 اسانس F. vulgare در زنبورهاي ماده بالغ در شرايط آزمايشگاهي به ترتيب 034/2 و 226/1 ميكروليتر بر ليتر هوا پس از 24 ساعت بود. علاوه بر اين، پارامترهاي جمعيت شناختي زنبورهاي زنده مانده با استفاده از جدول زندگي سن- مرحله ي رشدي دو جنسي مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه نرخ ذاتي افزايش ، نرخ خالص توليد مثل ، نرخ ناخالص توليد مثل ، نرخ متناهي افزايش جمعيت و ميانگين مدت زمان يك نسل ( )، به ترتيب 017/191±0/0 بر روز، ، 61/4±76/17 تخم، 43/12±82/32 تخم، 021/0±21/1 بر روز و 26/0±86/14 روز بود.

گلايفوسيت از جمله علفكشهاي پر مصرفي است كه در طيف گستردهاي از محصولات همچون ذرت، سويا، كلزا، گندم، جو و لوبيا به مصرف ميرسد. درسالهاي اخير مطالعاتي با هدف بررسي مخاطرات زيستمحيطي اين تركيب روي محيط زيست، سلامت انسان و ديگر موجودات غير هدف به انجام رسيده است. بررسي ها وجود بقاياي اين علفكش و متابوليت اصلي آن AMPA درمواد غذايي فراوري شده، محصولات كشاورزي در زمان برداشت، آب و خاك را تأييد نموده است. در بررسي حاضر جهت رديابي بقاياي گلايفوست در نمونه-هاي آب وخاك شهرستان همدان بر اساس روش الكتروشيميايي و با استفاده از الكترود مس با موفقيت انجام گرفت. بر اساس نتايج به دست آمده، ماكزيمم آلودگي در نمونه آب دره مرادبيگ معادل01/31 ميكروگرم بر ليتر و در نمونه خاك مربوط به باغات دره مرادبيگ 41/18 ميكرو گرم بر ليتر به ثبت رسيد كه با ماكزيمم آلودگي جهاني(700 ميكرو گرم بر ليتر) فاصله زيادي دارد.

قارچ خوراكي به عنوان محصولي مهم در بسياري از كشورها به صورت تجاري توليد مي شود. آفات، بيماري ها و آسيب هاي محيطي هر ساله سبب وارد آمدن خسارت هنگفتي به اين محصول مي شوند. توليد قارچ خوراكي همواره تحت تاثير تعدادي از آفات قرار دارد، چرا كه شرايط محيطي براي فعاليت آن ها مساعد است و مواد مغذي هميشه در دسترس آن ها قرار دارد. مهم ترين و خطرناك ترين آفت قارچ خوراكي، پشه هاي خانواده ي Sciaridae هستند. كه در تمام طول سال در كشت قارچ خوراكي حضور دارند اين آفت داراي پتانسيل خسارت زايي بالايي است هرچند بروز مقاومت نسبت به آفت كش ها، كنترل پشه هاي قارچ را دشوارتر كرده است. هدف از اين تحقيق فراهم آوردن اطلاعاتي در مورد كنترل بيولوژيك مراحل پيش از بلوغ پشه ي قارچ Lycoriella auripila با استفاده از جدايه هاي FUM108 وFUM107 از قارچ Beauveria bassianaو جدايه FUM109از قارچ B. varroaeاست. جدايه ها همگي از گروه گياه پزكشي دانشگاه فردوسي مشهد تهيه و دراختيار گذاشته شده بودند. در گام نخست پرورش پشه قارچ خوراكي در دماي1±25 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 5±70 درصد و دوره 16:8 ساعت تاريكي و روشنايي در شرايط آزمايشگاهي، انجام شد. گام بعدي پرورش كلني قارچ هاي بيمارگر پشه قارچ خوراكي روي محيط كشت PDA بود. براي انجام زيست سنجي، ابتدا تعداد 20 عدد از مراحل لاروي و مرحله شفيرگي براي هر تيمار از محيط رشد خود جداسازي و در ظروف تعبيه شده براي انجام آزمايشات قرار داده شد. تيمارها شامل پنج غلظت 104، 105، 106، 107، 108 كنيديوم بر ميلي ليتر از قارچ بيمارگر و شاهد با آب مقطر استريل به همراه توئين 80 بود. براي تلقيح، روش پاشش به طور مستقيم روي آفت با استفاده از اسپري مه پاش دستي با خروجي حجم مشخصي از محلول سوسپانسيون به كار برده شد. پس از تلقيح آفت با قارچ بيمارگر به طور روزانه به بررسي تلفات پرداخته شد و پس از گذشت شش روز تلفات نهايي ثبت شد. نتايج نشان داد با افزايش غلظت كنيديوم در سوسپانسيون تلفات روند افزايشي دارد. در مقايسه حدود اطمينان LC50 سه جدايه قارچ بيمارگر تفاوت معني داري بين سنين لاروي در سري غلظت ها مشاهده نشد. LC50 جدايه FUM107 قارچ بيمارگر B. bassiana براي سن اول لاروي 106×53/0 و جدايهFUM108 106×47/0 و جدايه B. varroae FUM109 ، 106×43/0 بود. با مقايسه درصد تلفات در سه جدايه، سن اول لاروي در غلظت 108

قارچ خوراكي به عنوان محصولي مهم در بسياري از كشورها به صورت تجاري توليد مي شود. آفات، بيماري ها و آسيب هاي محيطي هر ساله سبب وارد آمدن خسارت هنگفتي به اين محصول مي شوند. توليد قارچ خوراكي همواره تحت تاثير تعدادي از آفات قرار دارد، چرا كه شرايط محيطي براي فعاليت آن ها مساعد است و مواد مغذي هميشه در دسترس آن ها قرار دارد. مهم ترين و خطرناك ترين آفت قارچ خوراكي، پشه هاي خانواده ي Sciaridae هستند. كه در تمام طول سال در كشت قارچ خوراكي حضور دارند اين آفت داراي پتانسيل خسارت زايي بالايي است هرچند بروز مقاومت نسبت به آفت كش ها، كنترل پشه هاي قارچ را دشوارتر كرده است. هدف از اين تحقيق فراهم آوردن اطلاعاتي در مورد كنترل بيولوژيك مراحل پيش از بلوغ پشه ي قارچ Lycoriella auripila با استفاده از جدايه هاي FUM108 وFUM107 از قارچ Beauveria bassianaو جدايه FUM109از قارچ B. varroaeاست. جدايه ها همگي از گروه گياه پزكشي دانشگاه فردوسي مشهد تهيه و دراختيار گذاشته شده بودند. در گام نخست پرورش پشه قارچ خوراكي در دماي1±25 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 5±70 درصد و دوره 16:8 ساعت تاريكي و روشنايي در شرايط آزمايشگاهي، انجام شد. گام بعدي پرورش كلني قارچ هاي بيمارگر پشه قارچ خوراكي روي محيط كشت PDA بود. براي انجام زيست سنجي، ابتدا تعداد 20 عدد از مراحل لاروي و مرحله شفيرگي براي هر تيمار از محيط رشد خود جداسازي و در ظروف تعبيه شده براي انجام آزمايشات قرار داده شد. تيمارها شامل پنج غلظت 104، 105، 106، 107، 108 كنيديوم بر ميلي ليتر از قارچ بيمارگر و شاهد با آب مقطر استريل به همراه توئين 80 بود. براي تلقيح، روش پاشش به طور مستقيم روي آفت با استفاده از اسپري مه پاش دستي با خروجي حجم مشخصي از محلول سوسپانسيون به كار برده شد. پس از تلقيح آفت با قارچ بيمارگر به طور روزانه به بررسي تلفات پرداخته شد و پس از گذشت شش روز تلفات نهايي ثبت شد. نتايج نشان داد با افزايش غلظت كنيديوم در سوسپانسيون تلفات روند افزايشي دارد. در مقايسه حدود اطمينان LC50 سه جدايه قارچ بيمارگر تفاوت معني داري بين سنين لاروي در سري غلظت ها مشاهده نشد. LC50 جدايه FUM107 قارچ بيمارگر B. bassiana براي سن اول لاروي 106×53/0 و جدايهFUM108 106×47/0 و جدايه B. varroae FUM109 ، 106×43/0 بود. با مقايسه درصد تلفات در سه جدايه، سن اول لاروي در غلظت 108

به منظور بررسي سميت عصبي اسانس پونه روي مرحله لاروي سن چهارم مينوز برگ گوجه فرنگي و شب پره هندي تحت شرايط آزمايشگاهي (شرايط دمايي 1±27 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 5±60 درصد و دوره ي نوري 16:8)، اسانس گيري به روش تقطير با استفاده از دستگاه شيشه اي كلونجر، انجام گرفت. بر اساس نتايج آناليز GC-MASS، مهمترين اجزاء سازنده اسانس گياه پونه عبارت بودند از : Piperitenone با 32 درصد، Piperitenone oxide با 01/24 درصد و p-Menth-4(8)-en-3-one با 44/17 درصد. سميت تماسي اسانس پونه روي لارو سن چهارم هر دو گونه تعيين گرديد. ميزان تلفات پس از گذشت 24 ساعت ثبت شد و در صورت وجود تلفات در تيمار شاهد به ميزان كمتر از 10 درصد، ميزان تلفات به كمك فرمول ابوت اصلاح گرديد. تجزيه پروبيت داده ها ثبت شده در آزمايش زيست سنجي با استفاده از نرم افزار Polo-plus انجام شد. مقادير غلظت كشنده 50 درصد (LC50) اسانس پونه روي لارو سن چهارم T. absoluta و P. interpunctella به ترتيب 55/7759 و 27 /127 پي پي ام برآورد گرديد. ميزان فعاليت آنزيم استيل-كولين استراز به روش المن و همكاران (1962) در دو محيط برون و درون تني تعيين گرديد. در مقايسه با سميت 61 برابري اسانس پونه روي شب پره هندي، درمقايسه با مينوز برگ گوجه فرنگي، تفاوت قابل ملاحظه اي به لحاظ فعاليت آنزيمي در بين دو گونه مشاهده نشد. نتايج مربوط به بيان ژن اكتوپامين و گيرنده ي آن افزايش معني دار بيان ژن اكتوپامين و گيرنده آن در لارو هاي تيمار شده ي هر دو گونه را تأييد نمود.

بررسي سميت تنفسي اسانس نانوكپسول شده گياه پونه بر روي حشرات بالغ سن شكارگر Nabis pseudoferus در شرايط آزمايشگاهي (درجه حرارت 1±25 درجه سانتي گراد، رطوبت 1±65 درصد ودوره نوري16:8) انجام گرفت.اسانس-گيري توسط دستگاه كلونجر و سنتز نانو كپسول به روش سل - ژل انجام شد. جهت شناسايي تركيبات موجود در اسانس پونه از دستگاه گازكروماتوگرافي اسپكتوفتومتري استفاده شد.سميت تنفسي و ميزان دز كشنده 50 درصد اسانس آزاد و اسانس نانوكپسول شده تعيين گرديد و تلفات براي اسانس آزاد بعد از گذشت 24 ساعت و براي اسانس نانوكپسول شده پس از گذشت 4 روز ثبت و بررسي شد . آناليز داده ها توسط نرم افزار spss انجام گرفت. در اين پژوهش مقادير غلظت كشنده 50 درصد براي اسانس آزاد 11/0 و براي اسانس نانوكپسول شده 42/7 ميكروليتر بر ليتر هوا بدست آمد.

آفات انباري يكي از معضلات مهم در انبارداري محصولات كشاورزي هستند كه اغلب خسارت قابل توجهي پس از برداشت محصول ايجاد مي كنند. شب پره هندي Plodia interpunctella (Hubner) يكي از آفات مهم محصولات انباري وبه ويژه خشكبار در ايران مي باشد كه براي كنترل آن از سموم شيميايي تدخيني استفاده مي شود. اسانس هاي گياهي به علت كم خطر بودن براي انسان و ساير پستانداران، تجزيه سريع و خطرات كم تر زيست محيطي به صورت گسترده مورد توجه قرار گرفته اند. در اين تحقيق سميت تدخيني اسانس پونه Mentha longifolia عليه مراحل مختلف رشدي شب پره هندي و تاثير غلظت كشنده 50 درصد آن روي ويژگي هاي زيستي و شاخص هاي رشد جمعيتي آفت مورد بررسي قرار گرفته است. آزمايشات زيست سنجي و جدول زندگي تحت شرايط دماي 2±27 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 5±50 درصد و 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريكي انجام شد. نتايج نشان داد كه سميت اسانس روي مراحل رشدي شب پره هندي بصورت قابل توجهي متفاوت است. لارو سن اول با LC50 برابر 976/1 ميكروليتر برليتر هوا حساسيت بيش تري در مقايسه با ساير مراحل رشدي داشت. همچنين مرحله حشره كامل با LC50 برابر 320/2 ميكروليتر برليتر هوا به صورت قابل توجهي حساس تر از تخم با LC50 برابر 115/16 ميكروليتر بر ليتر هوا بود، در نتايج حاصل از تجزيه و تحليل داده هاي مربوط به جدول زندگي، نرخ ذاتي افزايش جمعيت (r) و نرخ متناهي افزايش جمعيت(λ) براي شب پره هندي در شاهد به ترتيب برابر 119/0 روز1- و 126/1 روز1- و در تيمار به ترتيب برابر 140/0 روز1- و 150/1 روز1- بود. همچنين مدت زمان يك نسل (T) در شاهد و تيمار به ترتيب برابر 657/35 و 567/31 روز بود كه بين تيمار و شاهد اختلاف معني داري وجود داشت. نرخ ناخالص توليد مثل (GRR) در شاهد و تيمار به ترتيب برابر 23/256 و 58/166 فرد و نرخ خالص توليد مثل (R0) در شاهد و تيمار به ترتيب برابر 313/71 و 873/83 فرد محاسبه شد كه بين اين دو اختلاف معني داري وجود نداشت. ميانگين طول عمر جنس ماده در شاهد 11/6 و در تيمار 22/2 روز بدست آمد. با وجود اثرات كشندگي، به دليل افزايش ميزان تخمگذاري حشرات ماده، استفاده از اين اسانس عليه شب پره هندي نيازمند بررسي هاي بيشتر مي باشد.

گسترش مقاومت به حشره كش ها به عنوان يك پديده تكاملي ژنتيكي از نقطه نظر حفظ كارايي اين عوامل شيميايي از اهميت ويژه اي برخوردار است. پايش جمعيت هايي كه تحت فشار تركيبات حشره كش قرار دارند، نقش مهمي در معرفي راهكارهاي كنترل آفات و نيز مديريت مقاومت به حشره كش ها بر عهده دارد. مينوز برگ گوجه فرنگي Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) يك تهديد جدي براي توليد گوجه فرنگي در شرايط مزرعه و گلخانه محسوب مي شود. در مناطق آلوده و در نبود هيچ روش كنترلي، خسارت اين آفت مي تواند 100- 80 درصد محصول را شامل شود. تحقيق حاضر با هدف بررسي حساسيت سه جمعيت گلخانه اي مينوز برگ گوجه فرنگي به حشره كش دلتامترين و تعيين سازوكار مقاومت با استفاده از سينرژيست ها انجام شده است. مراحل مختلف T. absoluta از گلخانه هاي تحت كشت گوجه فرنگي در استان همدان جمع آوري شده و تحت شرايط دمايي C °1± 25، رطوبت نسبي 70 - 60 درصد و دوره روشنايي- تاريكي 8 : 16 ساعت پرورش يافتند. پس از غربالگري هاي اوليه در نهايت سه جمعيت با حداقل تلفات در تيمار با دلتامترين، جهت بررسي هاي بعدي انتخاب شدند. زيست سنجي به روش غوطه وري برگ در محلول سمي و روي لاروهاي سن دوم 48-24 ساعته انجام شد. هر تيمار شامل 5 غلظت و يك تيمار شاهد با حداقل 5 تكرار و تعداد 25 – 20 عدد لارو در هر تكرار بود. تلفات لاروي پس از گذشت 24 ساعت ثبت شد. لاروهايي كه در صورت تحريك با سوزن قادر به حركت پاها نبودند، مرده محسوب مي شدند. براي آناليز داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد و در صورت تلفات كمتر از 10 درصد در تيمار شاهد، ميزان تلفات با استفاده از فرمول ابوت اصلاح شد. در صورت عدم همپوشاني فواصل اطمينان 95% غلظت كشنده 50%، تفاوت بين مقادير LC50 معني دار در نظر گرفته شد. نرخ مقاومت محاسبه شده بين 6 تا 20 برابر در مقايسه با سويه حساس متغير بود. در آزمون هاي سينرژيسمي، از PBO، DEF و DEM جهت بررسي احتمال دخالت سيستم هاي آنزيمي در ايجاد مقاومت استفاده شد. به منظور تعيين حداكثر غلظتي كه لاروها قادر به تحمل آن بودند، در هر آزمون تعداد 30 عدد لارو با غلظت هاي مشخصي از هر سينرژيسم (تهيه سري غلظت ها از غلظت پايه mM 200) به مدت 24ساعت تيمار شدند. بالاترين غلظت از هر سينرژيست كه در چمعيت حساس هيچ گونه تلفاتي را همراه نداشت، براي سينرژيست هاي PBO، DEF و DEM

حشرهكشهاي شيميايي نقش عمدهاي در حفاظت ذخاير غذايي جهان دارند. با اين حال كاربرد آنها منجر به افزايش مشكلات زيست محيطي و اثرات نامطلوب روي انسان و بروز مقاومت در آفات شده است. امروزه برنامههاي در حال رشد كشاورزي پايدار در تلاش است تا از گسترش و شيوع آفات و بيماريهاي متعددي كه سبب خسارت جدي به محصولات كشاورزي ميشوند، بدون برهم زدن تعادل طبيعي اكوسيستم و از طريق جايگزين شوندههاي كمخطر و ايمنتر جلوگيري كند. در تحقيق روي تخمهاي 24 ساعته، تخمهاي 4 روزه و حشرات كامل Mentha longifolia L. حاضر سميت تنفسي اسانس پونه كوهي 27 درجه ± در شرايط دمايي 1 Ephestia kuehniella Zeller (Lep., Pyralidae) 24 ساعته شبپره مديترانهاي آرد براي تخم 1 LC 65 درصد و در تاريكي مورد بررسي قرار گرفت. در بررسي اثر سميت تنفسي، مقادير 50 ± سانتيگراد و رطوبت 5 17 ميكروليتر بر ليتر هوا و همچنين مقادير / 320 و 765 /784 ،1216/ روزه، تخم 4 روزه و حشرات كامل 24 ساعته به ترتيب 005 34 ميكروليتر بر ليتر هوا به دست آمد. با توجه به اين نتايج، مرحله / 620 و 036 /509 ،1684/ براي هركدام به ترتيب 392 LC90 حشرهكامل شبپره مديترانهاي آرد حساستر از مرحله تخم آن بوده و همچنين تخمهاي 24 ساعته مقاومترين مرحله در اين آزمايش بود. نتايج بررسي حاضر نشان داد كه اسانس پونه كوهي ميتواند به عنوان جايگزين شونده گياهي مؤثر با پتانسيل بالا جهت حفاظت محصولات انباري از حمله شبپره مديترانهاي آرد بكار برده شود.